۳ دستورالعمل برای محافظت زیرساخت ها

سهیلا یادگاری_ گروه اقتصادی: امیر محجوب، رئیس بخش مهندسی راه و روسازی مرکز تحقیقات راه و شهرسازی با اشاره به اینکه از لحاظ استاندارد، به تقاطع‌هایی با دهانه ۶ متر پل اطلاق می‌شود و تقاطع‌هایی با دهانه یا سازه کوچک معمولاً آبراه است، گفت: «اگر تمام تقاطع‌ها را حساب کنیم، بیش از ۳۰۰ هزار پل و آبراه در کشور داریم که نسبت به وسعت کشور تعداد زیادی به حساب می‌آید. همچنین تونل‌های جاده‌ای، تونل‌های راه‌آهن و تونل‌های آب که زیر مجموعه وزارت نیرو است، در کشور به تعداد زیادی موجود است مثلاً در آزادراه تهران-شمال تقریباً طول تونل‌ها معادل کل تونل‌های کشور است. وی افزود: «حفظ و نگهداری ابنیه حمل‌و‌نقلی یکی از ارکان اقتصاد پایدار است. تخریب یا آسیب ابنیه دو بحث جدا است. مثلاً ممکن است ناشی از مسائل سازه‌ای و زلزله‌ای، پل آسیب ببیند اما عمده پل‌هایی که به طور کامل از دست می‌دهیم و پل کاملاً تخریب و مسیر کارکرد قبلی خود را ندارد، ناشی از عوامل هیدرولیکی مانند سیلاب است. در واقع بیشترین تخریب پل در کشور ناشی از سیلاب است و نه فرسودگی.
به گفته رئیس بخش مهندسی راه و روسازی مرکز تحقیقات، در سیل اسفند ۱۳۹۷ و فروردین ۹۸ تعداد ۷۰۰ دستگاه پل کاملاً تخریب و سازه را بطور کامل از دست دادیم. بنابراین دغدغه ما برای حفظ و نگهداری پل‌ها باید در مورد تخریب ناشی از سیلاب باشد. از جنبه دانش فنی اجرایی توانایی نگهداری از سازه‌های ارتباطی را داریم و البته حفظ این ابنیه‌ها باید فارغ از مسائل حاشیه‌ای باشد.وی افزود: «چندین  دستگاه مانند وزارت راه و شهرسازی، وزارت کشور و وزارت نیرو متولی حفاظت از ابنیه‌های ارتباطی مانند پل‌ها هستند. تغییر اقلیم، بازشدگی ناکافی دهانه پل‌ها، مسأله دبی‌ها، مسأله آب‌شستگی زیر پی پل و..‌. از عوامل تخریب پل در سیلاب است. در مقایسه با کشورهای منطقه یا کشورهای پیشرفته، با اینکه در این کشورها سیلاب‌های سهمگین، غیرمنتظره با شدت و تعداد بیشتری رخ می‌دهد اما به‌خاطر در اختیار داشتن تکنولوژی تخریب پل قابل مقایسه با کشور ما نیست. ساختار بازرسی، نگهداری، اولویت بندی و تعمیری که در کشور ما وجود دارد، نسبت به کشورهای پیشرفته ضعیف‌تر ولی معادل کشورهای منطقه است.»
رئیس بخش مهندسی راه و روسازی مرکز تحقیقات، با تأکید بر اهمیت نگهداری از زیرساخت‌های حمل‌و‌نقلی گفت: «از این رو در دولت چهاردهم سه دستورالعمل بازرسی، نگهداری و تعمیر در شورای عالی فنی امور زیربنایی حمل‌و‌نقل وزارت راه و شهرسازی مصوب شد. طبق این ۳ دستورالعمل ابتدا باید پل‌های موجود بازرسی شوند، بعد از اینکه وضعیت بازرسی مشخص شد، این پل‌ها باید اولویت‌بندی شوند که مثلاً کدام پل از نظر سازه‌ای در وضعیت بهتری قرار دارد و کدام پل وضعیتی نگران کننده دارد. این دستورالعمل از تقریباً یک سال پیش اجرایی و جنبه الزامی پیدا کرده است.»
 محجوب افزود: «ساخت یک پل جدید برد تبلیغاتی بیشتری (از نظر سیاسی) دارد در حالی که تعمیر و نگهداری این برد تبلیغاتی را ندارد. در زمینه زیرساخت‌های حمل‌و‌نقل نمی‌توانید از بخش خصوصی انتظار داشته باشید وارد سرمایه‌گذاری در این بخش شود. تقریباً در اغلب کشورها، دولت‌ها زیرساخت‌های حمل‌و‌نقل را آماده می‌کنند چون بسیار هزینه‌بر است و از طرفی آورده‌ای هم برای بخش خصوصی ندارد. مثلاً هزینه‌ای که بابت عوارض آزادراه به بهره‌برداری پرداخت می‌شود حتی کفاف نگهداری مسیر را نمی‌دهد. از این جهت تمام تلاش دولت نگهداری از دارایی کنونی در زیرساخت‌های حمل‌و‌نقل است.»
رئیس بخش مهندسی راه و روسازی مرکز تحقیقات گفت: «برای حفظ، نگهداری و مرمت پل‌های موجود حدود ۳۰ همت اعتبار نیاز داریم. در خصوص نگهداری از ابنیه‌های حمل‌و‌نقلی، تعمیر و نگهداری بسیار با صرفه‌تر از تخریب و ساخت است و حفظ وضع موجود یعنی نگهداری از اموالی که وجود دارد به صرفه‌تر از ساخت و ساز جدید است.»